Tôi nhớ vào năm 1968, khi còn là sinh viên ở Matxcơva, lần đầu tôi được một anh bạn da đen thầm thì kéo vào phòng, đóng chặt cửa cho xem một số tạp chí Playboy. Thú thật, đây cũng là lần đầu tôi nhìn thấy ảnh phụ nữ khoả thân. Anh bạn da đen cứ nhắc đi nhắc lại phải tuyệt đối không được nói với ai và tất nhiên tôi đã giữ bí mật. Cũng nhờ thế mà sau đó tôi còn được xem thêm mấy số tạp chí này nữa. Thời ấy không chỉ Liên Xô cấm sách báo khiêu dâm, mà cả Đại sứ quán ta ở Matxcơva cũng rất nghiêm về vấn đề này. Ai bị phát hiện xem những thứ “đồi truỵ” ấy có thể sẽ bị đuổi về nước. Thậm chí còn bị đuổi về nước cả vì tội nhảy đầm và “yêu Tây”.

Tôi không nhớ từ ngày học xong về nước đến nay có dịp nào xem tạp chí này không, nhưng trong ý nghĩ của tôi và những người thuộc thế hệ tôi, Playboy vẫn là một cái gì đấy “hư hỏng”, hay chí ít cũng không thể chấp nhận được về mặt đạo đức. Ấy thế mà bây giờ anh bạn đồng nghiệp Mỹ của tôi, Larry Heinemann đang lái xe đưa chúng tôi đến “hang ổ” của sự “hư hỏng” ấy.

Logo thỏ trắng đặc trưng của Playboy

Bên trong ngôi nhà của thỏ trắng lẳng lơ

Tòa soạn Playboy ở số nhà 680, đại lộ North Lake Shore. Đó là một trong những tòa nhà cao nhất thành phố nhìn ra hồ Michigan mà tờ tạp chí này thuê mấy tầng. Như ở nhiều nơi khác, ô tô chạy vòng vèo xuống tầng hầm để xe sâu hàng chục mét, rồi từ đấy chúng tôi đi thang máy lên, nên quả tình tôi cũng chẳng biết cổng chính và sảnh lớn của tòa nhà này ở đâu. Từ thang máy bước ra, cái đập vào mắt chúng tôi đầu tiên là hình một chú thỏ trắng lẳng lơ, thắt nơ con bướm, với đôi tai to dài vểnh ngược. Trong làng động vật, giống thỏ vốn được xem là loại “máu mê” nhất, ít ra thì cũng đẻ nhiều. Có lẽ vì vậy mà nó được chọn làm biểu tượng cho Playboy chăng? Bên trong tòa soạn, hình của chú còn được treo ở nhiều nơi khác, cả trong phòng khách lớn, nơi có quảng cáo bán loại áo phông trắng in biểu tượng Playboy, giá mỗi chiếc 14,95 đô-la, nếu khách ở xa đặt mua thì cộng thêm 6 đô-la tiền đưa đến tận nhà.

Đón chúng tôi ở phòng đợi là một cô gái có dáng vẻ châu á và cũng nói tiếng Anh pha ngữ điệu châu á, không hiểu người nước nào. Tôi hơi thất vọng khi thấy cô ăn mặc rất nghiêm chỉnh, kín đáo, vì trước đấy, dù biết ngớ ngẩn, tôi vẫn cứ nghĩ chắc tất cả phụ nữ làm việc ở đây phải hở hang, nếu không muốn nói trần truồng. Điều “thất vọng” tiếp theo là khi nghe cô giới thiệu người hướng dẫn chúng tôi đi tham quan tòa soạn là giám đốc điều hành tạp chí, ông Kevin Buckley, một người đàn ông to béo, râu ria xồm xoàm và chẳng có vẻ “trai chơi” tí nào. Cùng đi với ông còn có cô Asa Barber, cũng một cô gái gốc châu á, xinh đẹp và cũng ăn mặc kín đáo, nếu không kể chiếc váy len bó, dài xẻ một đường quá cao, để lộ đôi chân rất thon và thẳng.

Dọc các lối đi và hầu như khắp các phòng có treo rất nhiều ảnh vẽ và tranh phụ nữ khoả thân. Một số nơi còn có cả tượng, cả những bức rất lớn, đủ mọi chất liệu với những bộ phận nhạy cảm của phụ nữ được phóng đại nhiều khi thái quá.

Gặp đồng hương tại Playboy

“Ở đây có một đồng hương của các bạn đấy!” ông Buckley bảo chúng tôi, rồi ông nhờ cô Asa đi gọi. Lát sau cô dẫn đến một phụ nữ còn trẻ, người đậm đà. Cô tự giới thiệu mình (bằng tiếng Việt, tất nhiên) là Sarah, tên Việt Nam trước kia là Lý, sang Mỹ từ hồi còn nhỏ và làm biên tập ảnh ở đây đã hơn 20 năm. “Chị làm việc ở đây có thích không?” chúng tôi hỏi. Cô nói có, vả lại được trả lương cao. Cô cười, tỏ ý rất mừng được các nhà văn Hà Nội đến thăm tạp chí của cô. Rồi cô lại cười, cúi đầu chào rất thấp và xin phép quay lại chỗ làm việc. Tôi cứ có cảm giác như điệu bộ, dáng người và giọng nói Nam Bộ của cô hơi hơi lạc lõng ở đây, giữa những đôi môi đỏ mọng, những cặp dò dài và những bộ ngực đồ sộ, hồng hào trên các bức ảnh.Vừa đi, ông giám đốc điều hành vừa nói qua về tạp chí của ông. Ông cho biết tạp chí chỉ là một bộ phận của “Playboy Enterprises Incorp” (Tập đoàn các xí nghiệp Playboy) do ông Hefner thành lập vào đầu những năm 50, bây giờ thuộc toàn quyền cai quản của con ông, cô Christie Hefner còn rất trẻ.

Tạp chí ra mỗi tháng một kì, khoảng 200 trang, khổ lớn, được phát hành rộng rãi khắp thế giới với số lượng 1,3 triệu bản, giá bán ghi ở bìa là 5,95 đô la. (ở Mỹ tôi để ý thấy giá hàng thường ghi tới các số lẻ cuối cùng. Trong trường hợp này thực chất giá là 6 đô la, nhưng người ta ghi thế để người mua có cảm giác chỉ hơn 5 đô-la thôi. Đây cũng là một cách tiếp thị của họ), nghĩa là tương đối rẻ, vì nhờ đăng quảng cáo. Mỗi tháng Playboy chọn giới thiệu một cô đẹp nhất trong tháng, gọi là Miss tháng Một, Miss tháng Hai, vân vân. Cô người đẹp này còn có tên khác là “Playmate” (bạn chơi).

Tòa nhà số 680, đại lộ North Lake Shore, Chicago, IL

Và cũng hàng tháng, xưởng phim của tập đoàn Playboy (đóng ở Hollywood, Los Angeles) xuất bản một cuốn bằng video giới thiệu Playmate do tạp chí chọn trong tháng, giá mỗi băng trên dưới 20 đôla. ở Hà Nội, tôi đã có dịp xem một số băng như vậy. Ông còn cho biết toàn bộ Hội đồng giám đốc của tạp chí, gồm 6 người, đều là nam giới, và nói chung cán bộ chuyên môn ở đây rất ít người là phụ nữ. “Và rất tiếc, như các ông thấy, không phải ai cũng đẹp như trong tạp chí”, ông cười nói thêm. “Thời chiến tranh ông có bị gọi đi lính sang Việt Nam không?” ai đấy hỏi. “Rất may là không, ông lại cười, nhưng tôi cũng phải chiến đấu không ít – với các nàng tiên người mẫu và cả đám phụ nữ dưới quyền!”…

Nhà văn Thái Bá Tân