Washington D.C trở thành thủ đô của Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ từ ngày 16.7.1790; cùng thời gian xây thành Gia Định và chợ Bến Thành ở Việt Nam. Washington D.C có tên đầy đủ là Washington District of Columbia (Washington là tên tổng thống đầu tiên của nước Mỹ, 1732-1799). Nằm cạnh dòng Potomac và hai phụ lưu là Anacostia và Rock; thành phố có diện tích 177km2 (bằng 1/19 thủ đô Hà Nội), dân số gần 600.000 người.

Tòa nhà Quốc Hội Mỹ

Khác với Hà Nội, Washington D.C được quy hoạch chặt chẽ ngay từ lúc thành lập, theo thiết kế của Pierre Charles L’Enfant – một kỹ sư, kiến trúc sư, nhà quy hoạch đô thị lừng danh người Pháp (1754-1825). Khác hẳn nhiều thành phố nổi tiếng của Mỹ và thế giới, Washington D.C không có nhà cao tầng. Từ năm 1910 có quy định, tất cả các công trình ở thủ đô không được cao quá 88m (độ cao của tòa nhà Quốc hội – điện Capitol). Sau đó luật còn buộc các tòa nhà chỉ được phép cao bằng độ rộng của đường phố bên cạnh cộng thêm 6,1 m. Có người gọi đùa đây là “thành phố lùn”, bởi các tòa nhà thấp và tiện lợi, đường phố sáng sủa và thoáng khí, hoàn toàn đối lập với New York. Thành phố được chia thành 4 khu: Tây Bắc (NW), Đông Bắc (NE), Đông Nam (SE) và Tây Nam (SW), lấy điện Capitol làm trung tâm. Các đường phố trục đông – tây bắt đầu bằng chữ cái. Các đường phố trục bắc – nam bắt đầu bằng số, cộng với hướng (khu). Các con đường từ trung tâm đều mang tên 50 tiểu bang và các vùng lãnh thổ, lãnh hải. Nghe tên đường là có thể định vị và định hướng được.

Có lẽ đây là thành phố và là thủ đô duy nhất trên thế giới có dân số ngày càng giảm! Đa phần viên chức làm việc tại thủ đô đều có nhà ở vùng phụ cận, thuộc bang Maryland và Virginia. Đi xa một chút, nhà cửa thoáng mát, giá cả lại vừa phải nên chẳng cần vận động hay kêu gọi, dân cứ tự động rời thủ đô đắt đỏ. Đường phố ở Mỹ thênh thang, 5-7 làn xe, đi xe riêng hay các phương tiện giao thông công cộng đều tốt, 100km chỉ mất trên dưới 1 giờ nên dại gì chen chúc ở thủ đô. Cũng thời lượng đó ở Hà Nội và Sài Gòn chỉ di chuyển được hơn 15km. Nhưng điều ngạc nhiên là ở đây số tội phạm và các vụ bạo động lại đứng đầu nước Mỹ. Chính phủ Liên bang và cảnh sát Mỹ đã trấn áp quyết liệt để giảm bớt tiếng xấu cho thủ đô. Thủ đô chủ yếu dành cho các cơ quan công quyền và khách du lịch nên buổi tối thường khá vắng vẻ. Tỷ lệ người Mỹ gốc Phi và người da màu ở đây cao nhất nước.

Đến Washington D.C lý tưởng nhất là cuối tháng ba đến đầu tháng tư -mùa lễ hội hoa anh đào. Có khoảng 4.000 cây anh đào gồm 17 loại khác nhau quanh hồ Tidal, dọc sông Potomac, quanh tượng đài Washington… Ngày đẹp nhất trong mùa được gọi là Peak Blossom Date. Hằng năm có khoảng 2 triệu du khách đến thưởng ngoạn loại hoa của xứ sở mặt trời mọc. Lễ hội có hàng chục sự kiện vui chơi giải trí mà tâm điểm là lễ rước kiệu hoa tưng bừng trên đại lộ Constitution. Hội thi đoán ngày hoa nở rộ dành cho du khách và những người chăm sóc hoa rất hào hứng. Loài hoa xinh đẹp này là món quà hữu nghị của thị trưởng Tokyo – Yukio Ozaki tặng nhân dân Washington D.C vào năm 1912. Từ đó đến nay, loài hoa hữu nghị luôn thắm đẹp đất trời thủ đô nước Mỹ, kể cả những tháng năm đen tối của thế chiến II, khi Mỹ – Nhật là hai phe đối đầu sống chết. Chợt nhớ về lễ hội hoa anh đào ở Hà Nội năm nào. Cả trăm người bảo vệ, hoa vẫn bị ngắt bẻ xác xơ…

Tháp tưởng niệm tổng thống Washington (tháp bút chì)

Thành phố có nhiều kiến trúc đẹp. 6/10 tòa nhà trong danh sách “kiến trúc được yêu thích nhất” của Viện Kiến trúc sư Mỹ thuộc về thủ đô. Đó là tòa Bạch ốc (Nhà Trắng), Thánh đường Quốc gia, Nhà tưởng niệm Thomas Jefferson (1743-1826, Tổng thống thứ 3), Tòa nhà Quốc hội, Nhà tưởng niệm Abraham Lincoln (1809 -1865, Tổng thống thứ 16), Đài tưởng niệm Chiến tranh Việt Nam. Đến Washington, D.C. nhất định phải ghé công viên quốc gia Nation Mall để có cái nhìn tổng quan về lịch sử nước Mỹ – cả vinh quang và cay đắng. Đây cũng là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng như: lễ tuyên thệ nhậm chức tổng thống, lễ Quốc khánh và bắn pháo hoa, lễ hội hoa anh đào… Tại đây, 48 năm trước, mục sư Martin Luther King (1929 -1968) nhà cách mạng dân quyền gốc Phi – giải thưởng Nobel Hòa bình 1964 đã đọc bài diễn văn tuyệt vời “Tôi có một giấc mơ” tại cuộc diễu hành của hơn 250.000 người ủng hộ. Các cuộc biểu tình chống chiến tranh Việt Nam, chiến tranh Iraq… cũng diễn ra tại “quảng trường hòa bình” này. Có thể nhìn thấy từ rất xa, tháp Washington như chiếc bút chì khổng lồ, sừng sững giữa trời xanh. Tháp cao 169,29 m – là công trình cao nhất thế giới thời đó, được xây từ năm 1848, đến 1884 mới hoàn thành. Du khách có thể đi thang máy lên chóp tháp để ngắm toàn cảnh thủ đô. Cũng không nên bỏ qua Viện Smithsonian – khu phức hợp lớn nhất thế giới với hàng chục bảo tàng đang lưu giữ hàng chục triệu hiện vật. Các bảo tàng quốc gia như: Lịch sử tự nhiên, Không gian và Hàng không (có các phi thuyền Apollo), Nghệ thuật châu Phi, Lịch sử nước Mỹ, Nghệ thuật nước Mỹ, Thổ dân Mỹ… cùng nhiều bảo tàng tư nhân chuyên biệt và độc đáo luôn thu hút du khách.

Nhà trắng

Nhà Trắng nổi tiếng được mọi người biết đến là nơi ở và làm việc của các đời tổng thống Mỹ. Tòa nhà làm bằng đá sa thạch theo phong cách tân cổ điển, sơn màu trắng. Khởi công từ 1792 và hoàn thành năm 1800, tòa nhà gồm 6 tầng với 132 phòng, có hồ bơi, rạp chiếu phim, sân tennis, đường băng bowling, đường chạy… với tổng diện tích sàn là 5.100m2 trong khuôn viên cực đẹp rộng 7 ha. Bề ngoài tòa nhà có vẻ giản đơn vì phần lớn cấu trúc đều xây chìm dưới mặt đất. Du khách chỉ có thể đứng từ xa chụp hình. Tòa nhà Quốc hội – điện Capitol là kiến trúc tiêu biểu của nước Mỹ, xây dựng từ năm 1793 -1800. Trên đỉnh chóp hình mái vòm đứng có tượng một người phụ nữ cầm gươm, gọi là tượng Tự do. Đây là tượng cao nhất ở Washington D.C với hàm ý không có gì cao quý hơn tự do. Buổi tối, điện Capitol lộng lẫy sắc màu. Du khách có thể xếp hàng vào tham quan và có thêm nhiều phát hiện lý thú. Ngũ giác đài – Lầu Năm Góc là cơ quan đầu não của Bộ Quốc phòng Mỹ. Công trình được hoàn thành vào năm 1943. Tòa nhà có nhiều số 5: 5 cạnh (ngũ giác), mỗi cạnh 5 dãy nhà, mỗi dãy nhà cao 5 tầng (không kể các tầng hầm). Người ta còn tính: vụ khủng bố 11.9.2001 vào Lầu Năm Góc làm 125 người thiệt mạng (125=5x5x5), trong đó có 55 binh sĩ (!). Washington D.C có sứ quán của 173 quốc gia. Đại lộ Massachusetts được gọi là Embassy Road vì có tới 57 sứ quán. Đây cũng là nơi đặt tổng hành dinh của Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ quốc tế… cùng nhiều tổ chức khác.

Nguyễn Văn Mỹ