Bước vào khách sạn người ta thường thấy ở quầy tiếp tân có 5 chiếc đồng hồ chỉ giờ hiện tại của 5 thành phố: New York, Moscow, Hanoi, Tokyo và London. Bạn có thể thắc mắc 4 thành phố là thủ đô của Nga, Việt Nam, Nhật và Anh; nhưng sao lại không phải là giờ Washington, D.C., thủ đô của Mỹ nhỉ ! hoặc bạn cũng có thể nghĩ rằng lấy giờ New York là giờ quốc tế, vì Newyork là thủ phủ của Liên Hiệp Quốc mà ! Thực ra thì cả 2 thành phố Newyork hay Washington, D.C. (District of Columbia) đều nằm trong cùng 1 múi giờ, đi sau Hà Nội cả 10 tiếng đồng hồ; nhưng New York được ghi nhận là thủ đô của Mỹ năm 1789, năm tổng thống George Washington nhậm chức, sau khi các lực lượng Mỹ với sự trợ giúp của người Pháp đánh bại quân đội Anh, vương quốc Anh công nhận chủ quyền của 13 tiểu bang đầu tiên của Mỹ năm 1783.

Tượng Nữ thần Tự do – biểu tượng của nước Mỹ

Lịch sử cho biết New York là thủ đô của Mỹ từ năm 1785 đến năm 1790, trước khi chính phủ Mỹ chuyển đến Philadelphia; rồi năm 1800 mới di chuyển về Washington, D.C. là đặc khu liên bang (federal district) hiện có 600 ngàn dân, là một vị trí địa lý ở bên Đông (Đại tây dương) giáp ranh với 2 tiểu bang Virginia và Maryland; đặc khu này khác với quận Columbia (hiện có 4 ngàn dân) của tiểu bang Washington nằm ở vị trí bên Tây (Thái Bình Dương) cách nhau 4 múi giờ.

Học tiếng Anh năm lớp 9 tôi đã được biết đến tên New York với những ngôi nhà chọc trời (skyscraper; hiện nay Hongkong mới là nơi có nhiều nhà chọc trời nhất thế giới). Tháng 10/2008 chúng tôi có dịp đặt chân đến thành phố này bằng chuyến xe xuyên liên bang Gray Horse đi từ Ohio. Xe đến “xa cảng” chúng tôi vào thang máy lên trên thì ngay trước mặt mình là toà soạn báo New York Times với những chiếc taxi vàng có biển quảng cáo trên mui xe chạy nườm nượp qua mặt chúng tôi, gợi nhớ taxi vàng ở Singapore hay taxi vàng ở TP Hồ Chí Minh. Cảnh náo nhiệt của thành phố đông dân nhất nước Mỹ xuất hiện, đây là nơi đã sớm trở thành siêu đô thị với 10 triệu người từ thập niên 1930.

Nhanh chóng nhận phòng khách sạn, chúng tôi lanh quanh ở quảng trường Thời Đại, ghé vào trung tâm thông tin thành phố lấy vài tờ rơi giới thiệu về những địa điểm du lịch cần tham quan, chụp hình lưu niệm; có người tranh thủ vô các quầy internet miễn phí để viết mail về nhà. Trong khi gần một ngã tư, anh chàng cao bồi khoả thân Robert Burck với cây đàn guitar, mũ trắng, giầy trắng và quần “sì” trắng đang ca hát “kiếm cơm”.

12/9/2001 tôi xuống sân bay Đà Nẵng và trên đường đi xe ôm xuống Tam Kỳ thì anh xe ôm chặc lưỡi: “Mỹ mà cũng bị tấn công anh nhỉ!”. Tôi giật mình và sau đó trở về khách sạn xem TV mới biết toà tháp đôi ở New York vừa bị không tặc khủng bố đánh sập.
Vậy mà 7 năm sau đó chúng tôi đang đứng trước Ground Zero, sàn của toà tháp đôi, nơi đang được bao bọc lại để chuẩn bị xây dựng tháp đôi mới dự kiến hoàn tất năm 2013. Tôi đã ghé ngang quầy lưu niệm mua một tượng nữ thần tự do làm kỷ niệm.

Bức tượng với tên gọi Khai sáng Tự do Thế giới được dựng lên với công sức của hơn 60 người trong suốt 10 năm. Ngày 28/10/2011 vừa qua là đúng 125 năm tượng được khánh thành. Tượng do nhà điêu khắc Frederic Auguste Bartholdi thiết kế. Bộ khung sắt của bức tượng do kỹ sư người Pháp Alexandre Gustave Eiffel, tác giả tháp Eiffel nổi tiếng thiết kế. Bức tượng được nhân dân Pháp tặng cho nước Mỹ để ghi nhận tình hữu nghị giữa hai quốc gia trong cuộc cách mạng Mỹ.

Chúng tôi đã vào thăm ngôi nhà lưu niệm của vị tổng thống đầu tiên nước Mỹ, nơi đọc tuyên ngôn độc lập, đặt ở phố Wall. Trước “dinh” này là tượng chân dung George Washington, nhìn sang bên kia đường là thị trường chứng khoán New York. Hôm ấy có một cuộc đấu giá tài sản Tây Ban Nha. Lùi lại 4 thế kỷ trước, New York được người Hà Lan thành lập như một trạm mậu dịch thương mại vào năm 1624. Vùng định cư này lúc đó từng được gọi là New Amsterdam cho đến năm 1664 khi thuộc địa này bị Vương quốc Anh kiểm soát thì đổi tên thành New York đặt theo tên Công tước York (sau này là Vua James II). Cũng có thể là tên New York này liên quan đến thành phố York có tên từ thế kỷ XIII ở North Yorkshire của Anh, là một nơi nổi tiếng về di tích lịch sử phong phú, mà Vua Richard II có ý định chọn làm kinh đô nước Anh.

Taxi New York trên quảng trường Thời Đại

Do mật độ dân số cao và lượng xe ô tô sử dụng thấp, chủ yếu sử dụng vận tải công cộng, nên New York trở thành một trong những thành phố sử dụng hiệu quả năng lượng nhất tại Mỹ. Khí thải nhà kính của Thành phố New York khoảng 7,1 tấn/năm cho mỗi đầu người, so với trung bình ở Mỹ là 24,5 tấn/năm. Số lượng lớn chất ô nhiễm tích tụ tại thành phố đã dẫn đến tỉ lệ cao bệnh suyễn và những triệu chứng hô hấp khác trong số cư dân của thành phố. Song, New York vẫn có trên 110 km² đất công viên thành phố và 23 km bãi sông, bãi biển công cộng, giúp cho môi trường được cải thiện hơn.

New York là một trung tâm toàn cầu về thương mại và giao dịch quốc tế. Người ta cho rằng thành phố này kiểm soát 40% tài chính thế giới. Chính vì vậy mà trước cuộc khủng hoảng tài chính của Mỹ, thất nghiệp gia tăng, làn sóng biểu tình trong thời gian qua “chiếm lấy phố Wall” đã làm cho lực lượng cảnh sát New York thêm bận rộn. Ngoài ra, tốn nhiều giấy mực báo chí ở New York và trên thế giới trong nhiều tháng của năm 2011 là vụ án sex liên quan đế Tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) _ ngài Strauss Kahn, vừa tốn tiền tỉ, mất chức “oan”, lại còn mất cả cơ hội ứng cử tổng thống Pháp.

Mảnh đất màu mỡ và cạnh tranh nhất cho nghề luật của Mỹ là ở New York, nơi luật sư có thu nhập cao nhất thế giới. Trong một cuộc khảo sát cách nay 5 năm cho thấy thu nhập trung bình của luật sư trong năm đã là 3,79 triệu USD; và mới đây nhất, top 10 hãng luật (law firm) được đánh giá tổng thể của Mỹ, thì hết 8 đơn vị của New York, chỉ còn 2 đơn vị ở Washington, DC và Chicago. New York vẫn vậy, chẳng có gì mới !

Tống Quang Minh